Hemelverschijnselen

Volle Maan (06.18 uur). In de vroege ochtenduren, vanaf 04.33 uur, is vanuit Nederland de eerste helft een vrijwel totale maansverduistering zichtbaar. Tijdens het maximum, om 06.12 uur, bevindt 93% van de middellijn van de maan zich in de schaduw van de aarde. De maan staat dan wel al heel laag aan de hemel, in het westzuidwesten. Zie ook het hoofdstuk ‘Uitgelicht’.

Samenstand van de maan en de planeet Saturnus, op enige afstand linksonder de maan. Kijk vanaf 23.00 uur, vrij laag in het oosten.

Tegen middernacht zie je de maan laag in het oostnoordoosten. Rechts van de maan staat het Zevengesternte, de beroemde open sterrenhoop in het sterrenbeeld Stier. Waarschijnlijk zul je wel een verrekijker nodig hebben om de sterrenhoop te zien, zo dicht bij de half verlichte maan.

Laatste Kwartier (09.51 uur). ’s Morgens rond 05.00 uur staat de half verlichte maan zeer hoog aan de zuidoostelijke hemel. Op geruime afstand onder de maan staat de oranje ster Aldebaran, in het sterrenbeeld Stier. Lager aan de hemel is het karakteristieke wintersterrenbeeld Orion zichtbaar, met zijn drie opvallende gordelsterren.

Wijde samenstand van de maan en de rode planeet Mars. Om 05.00 uur, voordat het begint te schemeren, zie je de twee hemellichamen hoog boven de oostelijke horizon. Links van Mars staan de sterren Castor en Pollux in het sterrenbeeld Tweelingen, vrijwel recht boven elkaar; de twee sterren zijn ongeveer even helder als Mars.

Vanmorgen rond 05.00 uur is vrij hoog in het oosten een mooie groepering zichtbaar van de afnemende maan, de planeet Mars (rechtsboven de maan) en de sterren Castor en Pollux in de Tweelingen (linksboven de maan). Een half uurtje later is veel lager aan de hemel ook de reuzenplaneet Jupiter zichtbaar, op zeer grote afstand linksonder de maan.

Wijde samenstand van de maansikkel en de reuzenplaneet Jupiter, op geruime afstand linksonder de maan. Kijk rond 05.30 uur, vlak voor het aanbreken van de ochtendschemering, laag aan de oostelijke hemel.

Vanmorgen rond 06.00 uur, als het al aan het schemeren is, staat de smalle maansikkel laag boven de oostelijke horizon. Op enige afstand rechtsboven de maan is de planeet Jupiter zichtbaar, in het sterrenbeeld Kreeft.

Nieuwe Maan (05.27 uur). Een uitgelezen periode om ’s nachts op een donkere plek op zoek te gaan naar minder opvallende sterrenbeelden, zoals bijvoorbeeld het zomersterrenbeeld Hercules, dat ’s avonds rond 21.30 uur zeer hoog in het westzuidwesten te vinden is.

Probeer eens of je vanavond het Herfstvierkant kunt vinden. Ga eerst op zoek naar de planeet Saturnus, die rond 22.00 uur boven de oostzuidoostelijke horizon staat. Op grote afstand boven Saturnus zie je een kolossaal vierkant van sterren, balancerend op één punt (de linkeronderhoek). Het Herfstvierkant vormt het centrale deel van het sterrenbeeld Pegasus.