Poollicht bij negentien sterren hint op verborgen exoplaneten

Een internationaal team van wetenschappers onder Nederlandse leiding heeft met behulp van radiotelescopen negentien rode dwergsterren ontdekt die onverwacht radiogolven uitzenden. De uitbarstingen ontstaan mogelijk door interactie met exoplaneten. De resultaten van het onderzoek staan in twee wetenschappelijke publicaties.

Rode dwerg met poollicht. Een artistieke weergave van poollicht bij een rode dwergster (links) vanwege interactie met een exoplaneet (rechts). (c) Daniëlle Futselaar (artsource.nl)
Rode dwerg met poollicht. Een artistieke weergave van poollicht bij een rode dwergster (links) vanwege interactie met een exoplaneet (rechts). (c) Daniëlle Futselaar (artsource.nl)

De wetenschappers zochten naar poollicht bij rode dwergsterren met behulp van LOFAR. Dat is de krachtigste radiotelescoop ter wereld met het centrum in het Drentse Exloo. Een jaar geleden was door hetzelfde team het eerste poollicht bij een ster ontdekt en dat smaakte naar meer.

De onderzoekers hebben nu signalen opgevangen bij negentien rode dwergsterren. Bij vier sterren zijn de signalen het best te verklaren doordat die sterren een wisselwerking hebben met nog niet bevestigde exoplaneten die om hen heen draaien.

Astronomen weten al langer dat de planeten, net als onze aarde krachtige radiogolven uitzenden als hun magnetische velden botsen met de zonnewind. Callingham: "Bij onze aarde heb je dan noorderlicht en zuiderlicht. En bij Jupiter is het poollicht nog heftiger omdat de vulkanische maan Io veel materiaal richting Jupiter blaast."

Lees verder na de animatie.

Uitlegvideo over poollicht bij ster. De video is gemaakt in 2020 toen sterrenkundigen voor het eerst poollicht rond een ster ontdekten. (c) ASTRON

Modellen en nader onderzoek
De modellen van de onderzoekers laten zien dat bij de onderzochte sterren iets vergelijkbaars aan de hand kan zijn als bij het poollicht van Jupiter. Co-auteur Harish Vedantham (ASTRON): "Het poollicht op de ster wordt dan veroorzaakt doordat een exoplaneet in de buurt van de ster veel materiaal de ruimte in blaast."

Het team onderwerpt de negentien sterren inmiddels aan een nader onderzoek. Ze kijken bijvoorbeeld met optische telescopen of ze aanwijzingen zien voor exoplaneten en ze speuren in de radiostraling naar patronen. In de toekomst willen de onderzoekers de SKA-telescopen gebruiken. Deze telescopen zijn gepland voor 2029.

Wetenschappelijke artikelen
The population of M dwarfs observed at low radio frequencies. Door: J.R. Callingham, H.K. Vedantham, T.W. Shimwell, B.J.S. Pope, I.E. Davis, P.N. Best, M.J. Hardcastle, H.J.A. Röttgering, J. Sabater, C. Tasse, R.J. van Weeren, W.L. Williams, P. Zarka, F. de Gasperin & A. Drabent. Geacepteerd voor publicatie in Nature Astronomy. Origineel (gaat live na publicatie) | preprint

The TESS View of LOFAR Radio-Emitting Stars. Door: Benjamin J.S. Pope, Joseph R. Callingham, Adina D. Feinstein, Maximilian N. Günther, Harish K. Vedantham, Megan Ansdell, & Timothy W. Shimwell. Geaccepteerd voor publicatie in Astrophysical Journal Letters. Origineel (gaat live na publicatie) | preprint

Dit is een bewerkte vertaling van het originele persbericht van ASTRON