VLT: X-shooter

Razendsnelle spectrograaf. Zoekt kosmische explosies. Mede in Nederland ontwikkeld.

Sterrenkundigen leggen de laatste hand aan X-shooter. (c) ESO
Sterrenkundigen leggen de laatste hand aan X-shooter. (c) ESO

De X-shooter is een instrument op een van de VLT-telescopen dat in één keer een heel breed golflengtespectrum in kaart brengt: van het ultraviolet tot het niet-thermische infrarood. X-Shooter wordt onder andere gebruikt om kortdurende verschijnselen, zoals gammaflitsen en supernova's te bestuderen.

X-shooter is een project waaraan diverse landen meewerken onder leiding van ESO. de NOVA Optisch/Infraroodgroep bij ASTRON in Dwingeloo ontwierp en bouwde de nabij-infrarood-arm. De Radboud Universiteit Nijmegen verzorgde de cryostaat. De Universiteit van Amsterdam leverde de prisma’s voor het hart van het instrument en ontwikkelde software voor het beheersen van de gegevensstroom.

X-shooter begon zijn werk in 2009. In 2011 lieten Amsterdamse astronomen zien dat zware sterren bij hun geboorte een stuk groter zijn dan tijdens hun volwassen leven. In 2013 ontdekten sterrenkundigen de zwaarste dubbelster ooit. En in 2019 publiceerden astronomen dankzij X-shooter meer details over een supernova-explosie van 2017.

Bron: ESO-publiekssite, ESO-wetenschapssite