Terug naar Vragen over de sterrenhemel

Waarom is de volle maan zo groot als hij laag aan de hemel staat?

sterrenhemel
sterrenhemel

Kort antwoord:
Dat is gezichtsbedrog.

Langer antwoord:
Iedereen kent het verschijnsel: de (volle) maan is dicht bij de horizon veel groter dan hoog aan de hemel. Maar dat is gezichtsbedrog, hoe ongelooflijk dat misschien ook klinkt.

Je kunt het gemakkelijk zelf checken, door de grootte van de maan te vergelijken met de grootte van een eurocent die je - met uitgesgtrekte arm - tussen duim en wijsvinger houdt. Je zult zien dat de laagstaande volle maan iets kleiner is dan die eurocent, en als je dat later in de nacht nog een keer doet, is er geen enkel verschil zichtbaar.

Hoe deze zogeheten 'maanillusie' precies ontstaat is gek genoeg niet met zekerheid bekend. Waarschijnlijk heeft het vooral te maken met het feit dat je de laagstaande maan in hetzelfde beeldveld ziet als vertrouwde objecten aan de horizon, zoals bomen of verre kerktorens. Zodra die 'vertrouwde omgeving' weg is, is de maanillusie ook verdwenen. Ook wanneer je de laagstaande volle maan 'ondersteboven' bekijkt (ga met je rug naar de maan staan, buig voorover en bekijk de maan tussen je benen door!), is het effect vrijwel verdwenen.

Overigens is de schijnbare afmeting van de maan niet altijd precies gelijk. De maan draait in een enigszins elliptische baan om de aarde, waardoor de afstand tot de aarde soms wat kleiner en soms wat groter is dan gemiddeld. Dat verschil, dat kan oplopen tot ruim tien procent, valt echter niet op omdat je geen vergelijkingsmateriaal hebt. Wel is de maan opvallend helder wanneer het volle maan is op een moment dat de afstand van de maan het kleinst is.

Terug naar Vragen over de sterrenhemel