Terug naar Vragen over sterren en sterrenstelsels

Waarom draait alles in het heelal?

ashes
ashes

Kort antwoord:
Dat is het resultaat van willekeurige bewegingen van de kleinste deeltjes in het heelal.

Langer antwoord:
Planeten draaien om hun as en rond hun moederster; planetoïden tuimelen in het rond; sterren hebben uiteenlopende rotatiesnelheden, en zelfs complete sterrenstelsels vertonen een statige rotatie. Waarom draait alles?

In feite is er een puur statistische verklaring. Er zijn enorm veel mogelijkheden waarop een bepaald hemellichaam kan roteren: vrijwel elke combinatie van richting en draaisnelheid is denkbaar. Maar er is maar één mogelijkheid voor een hemellichaam om geen rotatie te vertonen, namelijk wanneer de rotatievector ten opzichte van de rest van het heelal nul is.

Vrijwel alle structuren in het heelal - clusters, sterrenstelsels, sterren, planeten, manen en planetoïden - zijn ooit ontstaan door het samenklonteren van kleinere brokstukken. Die zijn weer gevormd doordat afzonderlijke atomen en moleculen zich samenvoegden. Uiteindelijk is elk hemellichaam dus het resultaat van een opeenhopingsproces van ontelbare kleine deeltjes.

Al die deeltjes zullen aanvankelijk een zekere eigen bewegingssnelheid en -richting hebben gehad. Wanneer al die beweginssnelheden en -richtingen elkaar exact zouden uitmiddelen, zou er een hemellichaam ontstaan zonder enige netto draaiing. Maar de kans daarop is natuurlijk absoluut verwaarloosbaar klein.

Dat betekent dat zelfs een ijle wolk van gasdeeltjes in het heelal, losjes bijeengehouden door de zwaartekracht, al een zekere netto draaiing zal vertonen. Wanneer de wolk onder zijn eigen zwaaretkracht ineenkrimpt, neemt de rotatiesnelheid toe (als gevolg van de wet van behoud van rotatieimpulsmoment - dezelfde natuurwet die ervoor zorgt dat een kusntschaatster sneller gaat roteren wanneer ze tijdens een pirouette haar armen naar zich toetrekt). De wolk raakt bovendien afgeplat, als gevolg van de middelpuntvliedende kracht.

Uiteindelijk ontstaat in het centrum van zo'n wolk een roterende ster, en klonteren in de ronddraaiende gas- en stofschijf planeten samen, die in dezelfde richting zullen roteren. Door allerlei verstoringen (botsingen, zwaartekrachtseffecten enz.) kan de rotatiesnelheid en -richting van een hemellichaam later natuurlijk allerlei veranderingen ondergaan, maar de kans dat er ergens in het heelal een object voorkomt zonder enige vorm van draaiing is praktisch nihil.

Terug naar Vragen over sterren en sterrenstelsels