Transient and Variable Radio Sources in the LOFAR Sky

Op 20 januari 2011 promoveerde Bart Scheers aan de Universiteit van Amsterdam op zijn onderzoek naar de radiobronnen die met LOFAR waargenomen kunnen worden.

LOFAR is een volgende generatie radiotelescoop die bestaat uit duizenden antennes, gegroepeerd in stations en verspreid liggen over Noord-Nederland, Duitsland, Frankrijk, Engeland en Zweden. Tezamen vormen zij een telescoop die op tijdschalen vanaf een seconde ongekende gevoeligheden en resoluties behaalt. Een supercomputer en speciaal hiervoor ontworpen computercluster maken dit mede mogelijk. De enorme en continue datastromen die door de telescoop geproduceerd worden, kunnen niet langer handmatig geanalyseerd worden, maar vragen om een geautomatiseerde verwerking. Bart Scheers heeft onderzocht wat de te verwachte omvang van de data zijn, welke aantallen radiobronnen er waargenomen zullen gaan worden en welke typen databases geschikt zijn om alle metingen te bewaren en ook weer op te vragen.

Hiervoor heeft hij enkele algoritmes opgesteld die in staat zijn om vergankelijke en veranderlijke radiobronnen in de datastromen te detecteren. Deze methoden zijn tevens in staat om LOFAR-bronnen te vergelijken met bronnen in catalogi van andere golflengten, om een zo compleet mogelijk inzicht van de radiobronnen te krijgen. Toepassingen van deze methoden op enkele bestaande waarnemingen met de Westerbork radiotelescoop vonden acht bronnen met variabele helderheid van nog onbekende aard.

Uit de resultaten van de analyse van periodieke uitbarstingen van een nog onbekende radiobron in het Melkwegcentrum en een Grote Uitbarsting van een neutronenster met een zeer sterk magneetveld blijkt dat LOFAR deze typen veranderlijke bronnen kan waarnemen.

Donderdag 20 januari 2011, 12.00 uur
Anton Pannekoekinstituut, Universiteit van Amsterdam
Agnietenkapel
Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam
Promotor: Prof. dr. R. A. M. J. Wijers