Radial velocity variations of red giant stars

Saskia Hekker is op 18 september gepromoveerd aan de Universiteit Leiden op een onderzoek naar trillingen aan het oppervlak van rode reuzen. In tegenstelling tot wat tot nu toe werd aangenomen blijkt dat delen van de ster uitbollen, terwijl andere delen krimpen.

Rode reuzen zijn oudere sterren die tot wel 100 maal zo groot als de zon kunnen worden. Met 4000 graden Celcius oppervlakte temperatuur zijn het ook relatief koude sterren. Ze bezitten een kern waarin het edelgas helium fuseert tot koolstof en daar omheen zit een zeer dikke atmosfeer. Drukgolven die zich door de ster voortplanten zorgen ervoor dat het er in de buitenste laag van de atmosfeer turbulent aan toe gaat. Hierdoor trilt de ster en zowel de temperatuur als de helderheid van de ster veranderen periodiek. Net als na een aardbeving fungeert de trilling als een soort echo signaal waarmee een blik op het binnenste van de ster mogelijk wordt. De precieze samenstelling van de ster en de beweging van de verschillende lagen bepalen namelijk hoe snel drukgolven door de ster reizen en hoe snel ze elkaar opvolgen.

Vergeleken met de grootte van een rode reus zijn deze effecten echter gering en het is dan ook de kunst om met gevoelige telescopen de trillingen in de ster zichtbaar te maken. Dit is het onderwerp waarop Saskia Hekker gepromoveerd is. Aan het begin van het onzerzoek dacht men alleen radiële trillingen te zullen meten, dat wil zeggen trillingen waarbij de ster als geheel uitzet en weer krimpt. Voor drie rode reuzen zijn echter eenduidig niet-radiële trillingen waargenomen.

Promotie: dinsdag 18 september 2007, Universiteit Leiden
Promotoren: prof.dr. A. Quirrenbach en prof.dr. C. Aerts
Copromotor: Dr. I.A.G. Snellen

Radial velocity variations of red giant stars
PDF-file van dit proefschrift