Zware sterren in metaalarme sterrenstelsels hebben, net als in de metaalrijke Melkweg, vaak een partner. Dat blijkt uit onderzoek van een internationaal team van zeventig astronomen geleid door sterrenkundigen uit België, Nederland en Israël. Zij volgden de snelheid van zware sterren in de Kleine Magelhaense Wolk (Nature Astronomy, 2 september).
Sterrenkundigen weten al twintig jaar dat veel zware sterren in de metaalrijke Melkweg een partner hebben. Daarbij werd in de afgelopen jaren steeds duidelijker dat het samenspel tussen de twee partners belangrijk is voor hoe de zware ster zich ontwikkelt. Tot nu toe twijfelden sterrenkundigen echter of zware sterren in metaalarme sterrenstelsels ook als dubbelster konden voorkomen. Dat blijkt nu dus inderdaad zo te zijn.
‘We gebruikten de Kleine Magelhaense Wolk als een tijdmachine’, legt Hugues Sana van de KU Leuven uit. ‘De Kleine Magelhaense Wolk heeft een metaalarme omgeving die kenmerkend is voor sterrenstelsels ten tijde dat het heelal slechts een paar miljard jaar oud was.’
Het onderzoeken van zware sterren buiten de Melkweg is ingewikkeld omdat de sterren ver weg staan en we weinig licht van ze opvangen. De onderzoekers gebruikten de FLAMES-spectrograaf op de Very Large Telescope van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht in Chili. FLAMES bestaat uit 132 glasvezels die elk op een andere ster kunnen worden gericht, die dan tegelijk kunnen worden waargenomen.
In drie maanden tijd bestudeerden de onderzoekers negen keer de versnelling en vertraging van zogeheten O-sterren. Dit zijn sterren die vijftien tot zestig keer zo zwaar zijn als onze zon. Ze zijn heet, stralen fel en eindigen met een supernova-explosie, waarbij de kern van de ster instort tot een zwart gat. Uit het onderzoek blijkt dat zeventig procent van de bestudeerde sterren versnelt en vertraagt. Dat duidt op de aanwezigheid van een partner.
‘Dat zware sterren in de Kleine Magelhaense Wolk een partner hebben, betekent wellicht dat de eerste sterren in het heelal, waarvan we vermoeden dat het zware sterren waren, ook een partner hadden’, aldus medeauteur Julia Bodensteiner van de Universiteit van Amsterdam. ‘Misschien eindigt een deel van die systemen wel als twee om elkaar draaiende zwarte gaten. Een spannende gedachte.’ (EE)
Volledig persbericht