17 november: Meteorenzwerm Leoniden (maan stoort)
Maximum van de meteorenzwerm de Leoniden. De ‘vallende sterren’ lijken afkomstig te zijn uit het sterrenbeeld Leeuw. De zwerm is geassocieerd met komeet Tempel-Tuttle. Helaas gooit dit jaar de bijna volle maan roet in het eten. Het beste moment om de Leoniden waar te nemen is op 17 november rond 6.00 uur in de ochtend. Dan is de maan net onder en de zon nog net niet op. Meer informatie op de Leonidenpagina van hemel.waarnemen.com. Beeld: hemel.waarnemen.com
19 november: Volle Maan (geen maansverduistering in Europa)
In Noord- en Zuid-Amerika, Azië en Australië is vandaag een gedeeltelijke maansverduistering zichtbaar. Die vindt echter plaats wanneer de maan bij ons nog onder de horizon staat. Dus vanuit Europa is van het verschijnsel niets te zien. In de eerste helft van de avond staat de maan in het sterrenbeeld Stier, linksboven de oranjerode hoofdster Aldebaran. Bekijk de wijde samenstand rond 20.00 uur, vrij hoog aan de oostelijke hemel. Pal boven de maan is ook het Zevengesternte zichtbaar, al zul je daarvoor misschien een verrekijker nodig hebben.
23 november: Tweelingen linksboven maan (avond)
Linksboven de afnemende maan zie je Castor en Pollux, de helderste sterren in het sterrenbeeld Tweelingen. Kijk rond 22.30 uur, aan de oostelijke hemel.
27 november: Regulus (Leeuw) rechtsonder maan (ochtend)
Aan het begin van de ochtendschemering staat de half verlichte maan zeer hoog boven de zuidelijke horizon. Op vrij kleine afstand rechtsonder de maan is de ster Regulus in het sterrenbeeld Leeuw zichtbaar. Kijk tussen 06.00 en 06.30 uur.
4 december: Nieuwe Maan (zonsverduistering in Antarctica)
Vanuit een vrij smalle strook die over het westen van Antarctica en door het uiterste zuidwesten van de Atlantische Oceaan loopt, is vandaag een totale zonsverduistering zichtbaar. In Europa is van het natuurverschijnsel helaas niets zichtbaar. Maar toch leuk om te weten! Beeld: hemel.waarnemen.com
6 december: Venus linksboven maansikkel (avond)
Een half uur na zonsondergang, rond 17.00 uur, zie je de smalle maansikkel laag aan de zuidwestelijke hemel. Op geruime afstand linksboven de maan is de heldere planeet Venus zichtbaar. Een uur later, als het donker genoeg is, kun je hoger aan de hemel ook de planeten Saturnus en Jupiter zien, vrijwel exact op dezelfde lijn.
8 december: Jupiter, Saturnus en maan dichtbij elkaar (avond)
Rond 18.30 uur zie je aan de westzuidwestelijke hemel een mooie groepering van de wassende maan, de reuzenplaneet Jupiter (linksboven de maan) en de zwakkere planeet Saturnus (rechts van de maan). Venus is inmiddels aan het ondergaan in het zuidwesten.
11 december: Eerste Kwartier: halve maan
’s Avonds rond 19.15 uur staat de half verlichte maan precies in het zuiden. Veel hoger aan de hemel zie je het Herfstvierkant, van de helderste sterren van het sterrenbeeld Pegasus.
14 december: Meteorenzwerm Geminiden
Maximum van de meteorenzwerm de Geminiden. De stofdeeltjes van deze zwerm zijn niet afkomstig van een komeet, maar van de poreuze planetoïde Phaethon. De maan stoort in de avond en het begin van de nacht behoorlijk. Het beste tijdstip om de Geminiden te bekijken, ligt dit jaar op de heel vroege ochtend van dinsdag 14 december, om 3.45 uur. Dan zouden er, in theorie volgens schattingen, zo'n 100 tot 120 meteoren per uur te zien kunnen zijn. Dus twee per minuut. Kijk schuin naar boven naar het zuidwesten. De Geminiden hebben een scherpe piek. Dus een uurtje eerder of later is er weinig te zien. Dat is bijvoorbeeld anders dan bij de Perseïden in augustus. Daar zijn ook een dag ervoor en een dag erna nog veel vallende sterren zichtbaar. Meer informatie op de speciale Geminidenpagina van hemel.waarnemen.com. Beeld: hemel.waarnemen.com
16 december: Aldebaran (Stier) linksonder maan (avond)
Op flinke afstand linksonder de maan staat de ster Aldebaran in het sterrenbeeld Stier. Kijk rond 19.00 uur, aan de oostelijke hemel. Met een verrekijker kun je linksboven de maan het Zevengesternte zien, de beroemdste sterrenhoop aan de hemel.
18 december: Venus, Saturnus en Jupiter in het zuidwesten (avond)
Al de hele week zijn er drie planeten te zien aan de avondhemel: Venus, Saturnus en Jupiter. Bekijk ze vanavond tussen 17.30 en 18.00 uur, in het zuidzuidwesten.
21 december: Begin van de winter: kortste dag
Begin van de sterrenkundige winter (16.59 uur): de zon bereikt zijn zuidelijkste positie aan de sterrenhemel. 21 december is de kortste dag van het jaar. Het is het moment om je solargraph te installeren of juist binnen te halen. Maak zelf een solargraph met hulp van Jan Koeman. Beeld: ESO/R. Fosbury/T. Trygg/D. Rabanus
27 december: Halve maan in Maagd (ochtend)
’s Morgens om 07.00 uur staat de half verlichte maan hoog aan de zuidelijke hemel, in het westelijk deel van het sterrenbeeld Maagd.
31 december: Maan, Mars en Antares bij elkaar (ochtend)
Tijdens de ochtendschemering, rond 07.45 uur, is laag in het zuidoosten een mooie groepering zichtbaar van de maansikkel, de planeet Mars en de ster Antares in de Schorpioen.