Nieuwe waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope (VLT) in Chili hebben een opvallende eendracht aan het licht gebracht in de grootste structuren van het heelal. Een Europees onderzoeksteam heeft ontdekt dat de rotatie-assen van de centrale superzware zwarte gaten in een steekproef van quasars die miljarden lichtjaren van elkaar verwijderd zijn evenwijdig aan elkaar staan. Het team heeft ook vastgesteld dat de rotatie-assen van deze quasars de neiging hebben om zich te richten naar de grote structuren van het kosmische web waartoe zij behoren.
Quasars zijn sterrenstelsels met een zeer actief superzwaar zwart gat in hun centrum. Zo’n zwart gat is omringd door een draaiende schijf van extreem heet materiaal dat vaak langs de rotatie-as van de schijf in de vorm van lange ‘jets’ wordt weggeblazen. Een quasar kan helderder stralen dan alle sterren in de rest van zijn moederstelsel bij elkaar.
Een team onder leiding van Damien Hutsemékers van de Universiteit van Luik heeft het FORS-instrument van de VLTgebruikt om 93 quasars te onderzoeken waarvan bekend was dat ze kolossale groeperingen vormen die zich over miljarden lichtjaren uitstrekken. Deze objecten worden gezien in een tijd dat het heelal nog maar ongeveer een derde van zijn huidige leeftijd had.
‘De eerste merkwaardigheid die ons opviel was dat de rotatie-assen van sommige van deze quasars dezelfde oriëntatie vertonen – ondanks het feit dat deze quasars miljarden lichtjaren uit elkaar staan,’ zegt Hutsemékers.
Vervolgens onderzocht het team of de rotatie-assen niet alleen onderling dezelfde oriëntatie vertonen, maar zich ook richten naar de grootschalige structuur van het heelal in hun tijd.
Door naar de verdeling van sterrenstelsels op schalen van miljarden lichtjaren kijken, hebben astronomen vastgesteld dat de stelsels niet gelijkmatig zijn verdeeld. Ze vormen een kosmisch web van draden en knooppunten rond leemtes waar bijna geen sterrenstelsels te zien zijn. Deze intrigerende, oogstrelende materieverdeling staat bekend als de groteschaalstructuur.
Meer informatie en afbeeldingen op de Nederlandstalige ESO-website