Astronomen van Northwestern University (VS) en de Universiteit van Exeter (VK) hebben een bijzondere exoplaneet in beeld gebracht: een planeet die om twee zonnen draait (The Astrophysical Journal Letters, 11 december). De ontdekking is gebaseerd op gegevens die al tussen 2016 en 2019 waren verzameld, maar pas recent opnieuw zijn bekeken.
Het is al bijzonder om een planeet buiten ons zonnestelsel te fotograferen, maar het is nog bijzonderder om er een te vinden die om een dubbelster draait. De nu ontdekte planeet, met de aanduiding HD 143811 AB b, draait zes keer zo dicht om zijn beide moedersterren als alle andere rechtstreeks in beeld gebrachte exoplaneten tot nu toe. En er is nog iets bijzonders aan HD 143811 AB b: hij draait dichter om zijn sterren dan welke andere direct afgebeelde planeet in een dubbelstersysteem dan ook.
‘Van de zesduizend exoplaneten die we kennen, draait slechts een heel klein deel om dubbelsterren’, aldus Jason Wang (Northwestern), een van de hoofdauteurs van het onderzoek. ‘Daarvan hebben we slechts van een handvol een directe afbeelding, dat wil zeggen: een opname waarop zowel de dubbelster als de planeet zelf te zien zijn. Het is interessant om zowel de planeet als de dubbelster in beeld te brengen, omdat dit het enige soort planetenstelsel is waarbij we de baanbeweging van de dubbelster en die van de planeet tegelijkertijd kunnen volgen.’
HD 143811 AB is reusachtig: zes keer zo groot als Jupiter. Hoewel hij heter is dan alle planeten in ons zonnestelsel, is hij relatief koel in vergelijking met andere exoplaneten die rechtstreeks in beeld zijn gebracht. Hij bevindt zich op ongeveer 446 lichtjaar afstand van de aarde en is pas ongeveer dertien miljoen jaar geleden ontstaan. ‘Dat klinkt als lang geleden, maar het is maar vijftig miljoen jaar nadat de dinosauriërs zijn uitgestorven’, zegt Wang. ‘Dat is relatief jong, dus hij heeft nog een deel van de warmte van zijn vormingsproces behouden.’
Opvallend is ook hoe dicht de exoplaneet om zijn beide moedersterren draait. De sterren zelf draaien dicht om elkaar heen en doen er slechts achttien aardse dagen over om een volledige omwenteling te maken. De planeet doet er echter driehonderd jaar over om rond het tweetal te cirkelen. Dat is iets langer dan Pluto erover doet om een rondje om onze zon te draaien. Maar relatief gezien staat HD 143811 AB b veel dichter bij zijn sterren dan andere direct afgebeelde exoplaneten die aan dubbelstersystemen zijn gebonden. Hoewel het team van Northwestern niet weet hoe dit specifieke systeem is ontstaan, vermoeden ze dat de eerst de dubbelster is ontstaan en daarna pas de planeet. (EE)
Rare image of Tatooine-like planet is closest to its twin stars yet