Een internationaal team van onderzoekers, onder leiding van ASTRON-sterrenkundige Adam Deller, heeft een nieuw record gezet door heel nauwkeurig de afstand van een pulsar met de naam PSR J2222-0137 tot de aarde te meten. Met de Very Long Baseline Array (VLBA) radiotelescoop in Amerika onderzocht het team twee jaar lang de pulsar (ook wel een neutronster genoemd) om de zogenaamde ‘parallax’ ervan te bepalen: een hele kleine beweging in de ogenschijnlijke positie van objecten tegen hun achtergrond, gezien van tegenovergestelde punten van de baan van de aarde rond de zon. Met een variatie van minder dan vier lichtjaar is deze meting 30 procent nauwkeuriger dan het vorige record. Hoewel bewegingen in de baan van de pulsar zo klein zijn als een muntstuk op een afstand van 40.000 kilometer, konden de sterrenkundigen met de Amerikaanse telescoop ook de oriëntatie van de baan van de pulsar bepalen. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in Astrophysical Journal.
Het onderzoek laat zien dat pulsar PSR J2222-0137 vijftien procent dichterbij staat dan wetenschappers tot nu toe dachten, namelijk 871.4 lichtjaar vanaf de aarde. Dit heeft belangrijke gevolgen voor het begrip van de werking van pulsars. PSR J2222-0137 beweegt in een baan met een tot nu toe onzichtbare begeleider. Met de nu gemeten afstand kunnen sterrenkundigen met optische telescopen aantonen wat voor soort begeleider de pulsar heeft. Als deze onzichtbaar blijft, moet het net als de pulsar ook een neutronster zijn. Als de begeleider een witte dwerg is, wat waarschijnlijker is, zal deze met optische telescopen zeker zichtbaar zijn.
Deze nauwkeurige metingen kunnen astronomen helpen bij de zoektocht naar de ongrijpbare zwaartekrachtsgolven voorspeld in de algemene relativiteitstheorie van Einstein. Door een groep pulsars verspreid over de Melkweg te observeren, hopen sterrenkundigen de verdraaiingen in tijd en ruimte, veroorzaakt door zwaartekrachtsgolven, te meten. Zeer nauwkeurige afstandsmetingen van de pulsars kan de gevoeligheid van technieken die individuele bronnen van zwaartekrachtsgolven moeten detecteren flink verbeteren. De VLBA-radiotelescoop wordt bediend door de National Radio Astronomy Observatory (NRAO) in Amerika.
Bron: ASTRON