NASA Hubble Fellowship voor Nederlandse promovenda

Een voorbeeld van een stervormingsgebied, bestaande uit koude gaswolken. (Bron: NASA/JPL-Caltech)
Een voorbeeld van een stervormingsgebied, bestaande uit koude gaswolken. (Bron: NASA/JPL-Caltech)
De Leidse promovenda Karin Öberg heeft één van de 17 NASA Hubble fellowships in de wacht gesleept. Ze mag na haar promotie dit najaar drie jaar lang onafhankelijk onderzoek doen naar de rol van water en ijs bij de vorming van sterren, aan het Smithsonian Astrophysical Observatory in Cambridge, Massachusetts.

Haar positie in Cambridge is verbonden aan het NASA Cosmic Origins Program. Dit programma heeft als doel de vorming en evolutie van sterren, sterrenstelsels en planetaire systemen beter te leren begrijpen. De NASA Hubble fellowship wordt jaarlijks toegekend aan jonge wetenschappers die al een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan dit onderzoeksgebied.


Öberg was er al lange tijd op gebrand om de beurs te bemachtigen. "Ik kan niet onder woorden brengen hoezeer ik er naar uit kijk om de volgende drie jaar onderzoek in de V.S. te gaan doen", zegt ze.


Öberg's onderzoek is innovatief te noemen: het combineert telescoopobservaties met resultaten van kleinschalige chemische laboratoriumexperimenten op extreem lage temperatuur. Aangezien sterren en planeten in koude gaswolken ontstaan, speelt ijs een grote rol tijdens de chemische processen die hieraan voorafgaan. De stofdeeltjes in de gaswolken slaan neer en vormen een mantel van ijs. Het ijs wordt deels weer afgebroken door UV straling van nieuw gevormde sterren. Dit proces wordt nagebootst in het Raymond & Beverly Sackler Laboratorium voor Astrofysica aan de Leidse Sterrewacht. De onderzoekers gebruiken er temperaturen van min 263 graden Celsius om gassen op plaatjes vast te vriezen. Door het ijs op de plaatjes vervolgens met UV licht te bestralen ontstaan nieuwe, complexere moleculen. Deze chemische processen zouden ook in de koude gaswolken moeten plaatsvinden.





Öberg's onderzoek in Leiden werd gefinancierd door NOVA. Eenmaal in Cambridge zal ze wel contact houden met haar collega’s in Nederland. Haar promotoren prof. dr. Ewine van Dishoeck en prof. dr. Harold Linnartz zijn bekende figuren aan het front van de moleculaire astrofysica.


Een voorbeeld van een stervormingsgebied, bestaande uit koude gaswolken. (Bron: NASA/JPL-Caltech)

Een voorbeeld van een stervormingsgebied, bestaande uit koude gaswolken. (Bron: NASA/JPL-Caltech)