Volgens een internationaal onderzoeksteam zijn de zogeheten little red dots (‘kleine rode stippen’) die de Webb-ruimtetelescoop in 2022 heeft ontdekt wellicht een compleet nieuwe soort hemelobjecten: zwarte gaten die enorme hoeveelheden materie opslokken en licht ‘uitbraken’. Tot nu toe werd gedacht dat het om sterrenstelsels ging die om de een of andere reden veel volwassener en helderder zijn dan je in het verre jonge heelal zou mogen verwachten.
In een nieuw artikel, met de Nederlandse astronoom Anna de Graaff van het Max-Planck Institut für Astronomie als hoofdauteur, dat vandaag (12 september) in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics is verschenen, suggereert het team nu dat het mogelijk toch geen sterrenstelsels zijn, maar zogeheten ‘black hole stars’ (ook wel quasi-sterren genoemd).
Hun analyse wijst erop dat de rode lichtstippen wellicht enorme bollen van heet gas zijn die een zo grote dichtheid hebben dat ze op het eerste gezicht op reuzensterren lijken. Maar anders dan gewone sterren genereren ze hun energie niet door middel van kernfusie. Ze hebben een superzwaar zwart gat in hun centrum dat in hoog tempo materie opslokt en deze omzet in energie en licht.
De astronomen baseren zich op de ontdekking van een specifieke little red dot: ’The Cliff’, die een dermate omvangrijke atmosfeer lijkt te hebben dat het geen normale ster kan zijn. In plaats daarvan zou het gaan om een enorme, zeer koude ster. ‘De extreme eigenschappen van The Cliff dwong ons ertoe om terug te gaan naar de tekentafel en met compleet nieuwe modellen te komen,’ aldus De Graaff.
The Cliff is zover van ons verwijderd dat zijn licht er ruwweg twaalf miljard jaar over heeft gedaan om de aarde te bereiken. Een analyse van het spectrum van dit licht wijst erop dat het in werkelijkheid een superzwaar zwart gat is dat zoveel materie uit zijn omgeving heeft aangetrokken, dat het zich in een vurige bal van waterstofgas heeft gehuld. Het licht dat de astronomen hebben waargenomen is dus niet afkomstig van een cluster van sterren, maar van één enorm groot object.
Bijna alle volgroeide sterrenstelsels hebben een zwart gat in hun kern. In sommige gevallen hebben deze zwarte gaten miljoenen of zelfs miljarden keren zoveel massa als onze zon, en trekken ze met zoveel kracht materie uit hun omgeving aan, dat deze wordt omgezet in energie en helder gaat stralen.
Tot nu toe was onduidelijk waar deze enorme zwarte gaten vandaan komen, maar volgens het onderzoeksteam zouden de black hole stars weleens superzware zwarte gaten in wording kunnen zijn. (EE)
‘Black Hole Stars’ could solve JWST riddle of overly massive early galaxies