#MercuriusOvergang: Maandag 11 november trekt Mercurius voor de zon langs

IN VERBAND MET HET SLECHTE WEER ZIJN VEEL KIJKEVENEMENTEN AFGELAST. SOMMIGE STERRENWACHTEN HEBBEN EEN ALTERNATIEF PROGRAMMA. CHECK DE WEBSITES VAN DE DEELNEMENDE ORGANISATIES OP https://www.sterrenkunde.nl/knvws/mercuriusovergang

Aanstaande maandag (11 november 2019)  beweegt de planeet Mercurius voor de zon langs. Het stipje van de planeet schuift even over half twee voor de zon. Rond 16:20 uur is de overgang halverwege, dan staat de zon al erg laag. Met zonsondergang om 16:53 verdwijnen de zon en Mercurius samen achter de westelijke horizon. Zonder speciale telescoop is het verschijnsel niet te bekijken. Daarom stellen sterrenwachten, verenigingen en universiteitsobservatoria speciale kijkers op om de Mercuriusovergang veilig waar te nemen. 

Foto van de Mercuriusovergang van 9 mei 2016. Credit: Sander van der Wal/Maaike van der Plas
Foto van de Mercuriusovergang van 9 mei 2016. Credit: Sander van der Wal/Maaike van der Plas

Een overzicht van de plekken waar het verschijnsel is te zien staat op https://www.sterrenkunde.nl/knvws/mercuriusovergang.

Mercurius draait in 88 dagen een rondje om de zon. Hierdoor beweegt de planeet vanaf de aarde gezien elke 116 dagen tussen de aarde en zon door. Mercurius kruist daarbij niet altijd de denkbeeldige lijn die de aarde en zon verbindt. Vanaf de aarde gezien lijkt Mercurius soms onder of juist boven de zon langs te bewegen. Dit komt doordat de planeetbanen onderling iets gekanteld zijn. Als Zon – Mercurius – Aarde wel op één lijn staan, is een zeldzame planeetovergang zichtbaar. De vorige Mercuriusovergang was op 9 mei 2016. Op de volgende moeten we nog 13 jaar wachten, tot 13 november 2032.

Op 11 november om 13:36 uur raakt Mercurius voor het eerst de rand van de zon en dan begint de planeetovergang. Na krap 2 minuten is het hele schijfje van Mercurius zichtbaar voor de zonneschijf. De zon staat dan op zo'n 18 graden boven de ZZW-horizon. Je moet met een telescoop dus vrij zicht hebben op het westen om de Mercuriusovergang te kunnen volgen. Rond 16:20 uur is de overgang halverwege, dan staat de zon laag ,op 4 graden, boven de horizon. Met zonsondergang om 16:53 verdwijnen de zon en Mercurius samen achter de westelijke horizon. De overgang eindigt om 19:04 uur wanneer het stipje van Mercurius van de zon af beweegt. Die fase van de Mercuriusovergang is dus niet zichtbaar vanuit Nederland. 

Bij een onbewolkte hemel is de zon zichtbaar, maar Mercurius is lastiger waar te nemen. De planeet heeft een diameter van 4.879 km, maar staat ver van de aarde. Mercurius past vanuit ons perspectief tijdens de overgang 194x op de middellijn van de zon. Dat betekent dat Mercurius te klein is om door een eclips-brilletje te kunnen zien waanneer hij voor de zon langs schuift. Veilig kijken naar de zon tijdens de Mercuriusovergang kan met behulp van een telescoop met zonnefilter of een speciale zonnetelescoop. Een verrekijker (met zonnefilter) vergroot onvoldoende.