E-VLBI, oftewel electronic Very Long Baseline Interferometry, is een techniek waarbij telescopen die verspreid zijn over een groot gebied, tegelijkertijd hetzelfde deel van de hemel bestuderen. Gegevens van deze telescopen worden direct doorgestuurd naar een centrale correlator via zeer snelle communicatienetwerken. De correlator is een speciaal gebouwde supercomputer die de gegevens verwerkt zodat wetenschappers de hemel in kaart kunnen brengen. VLBI kan beelden produceren met een resolutie die tot honderd keer beter is dan de beste optische telescoop. Met andere woorden, er wordt een virtuele telescoop gesimuleerd met een doorsnede gelijk aan de afstanden tussen de werkelijke telescopen, een intercontinentale verrekijker.
Gegevens van de telescopen die worden verzonden via een glasvezelnetwerk, kunnen nu door de centrale correlator in real-time worden verwerkt. Deze e-VLBI techniek is erg geschikt voor het waarnemen van onder andere supernova-explosies en uitbarstingen van de bronnen van gammastraling. Astronomen krijgen de gegevens veel sneller tot hun beschikking en kunnen vervolgobservaties beter plannen. Dit is een verbetering ten opzichte van het traditionele VLBI proces. Hierbij worden harde schijven met de gegevens via de post naar de correlator gezonden, alleen deze verzending kan al weken duren.
Als voorbereiding op de demonstratie in Xi'An werden in aparte tests al eerder gegevens verzonden van Europese, Australische en Chinese telescopen. De demonstratie tijdens de APAN-bijeenkomst toonde de eerste real-time-correlatieresultaten van telescoopcombinaties in China-Australië, China-Europa en Australië-Europa.
"De verbinding die nu tot stand is gebracht is niet alleen een enorm technisch resultaat. Het toont ook hoe een project als EXPReS dingen kan bereiken buiten de Europese grenzen", zegt Huib van Langevelde, directeur van JIVE, een internationaal instituut waaraan het National Astronomical Observatory of China rechtstreeks bijdraagt.
Aanvullende tests met telescopen in Puerto Rico en Chili staan gepland voor de toekomst. EXPReS heeft als doel 16 gelijktijdige 1 Gbps netwerkconnecties te implementeren tussen de centrale processor bij JIVE en partner-telescopen in Europa, Azië, Australië, Zuid-Afrika, Zuid-Amerika en de Verenigde Staten voor 2009.
JIVE
www.expres-eu.org
Bron: ASTRON