In Leiden is een cleanroom ingericht, waar vandaag het grootste onderdeel van METIS met een speciaal wegtransport vanuit Zwitserland is aangekomen: de cryostaat, een geïsoleerde behuizing die de gevoelige onderdelen extreem koud houdt. Het integreren en testen zal naar verwachting tot eind 2028 duren. Daarna gaat het in dezelfde transportcontainer als waarin de cryostaat van Zwitserland naar Nederland is vervoerd, op zeetransport naar Chili om op de ELT geplaatst te worden. Het enorme instrument (6 meter breed, 4 meter diep en 7,5 meter hoog) weegt als het klaar is 18 ton.
Cryostaat
De cryostaat is gebouwd door ETH in Zürich, een van de METIS-partners. Hij is het afgelopen jaar geassembleerd en uitvoerig getest en gereedgemaakt voor transport naar Nederland, waar de integratie van het gehele METIS-instrument zal gaan plaatsvinden.
METIS-projectmanager Felix Bettonvil (NOVA, Universiteit Leiden) is opgetogen over de aankomst van de cryostaat: “Dit is een belangrijke mijlpaal. Het werk in Leiden gaat nu echt beginnen, iets waar we ons lang op hebben voorbereid. En het is ook nog eens een van de grootste onderdelen van METIS. Geweldig.”
METIS
De Mid-Infrared ELT Imager and Spectrograph (METIS) gaat het door de ELT opgevangen infrarode licht analyseren in het golflengtegebied tussen de 3 en 20 micrometer. Daarmee is METIS gevoelig voor alle koele objecten in de ruimte en kan het door stof heen kijken. Principal Investigator van METIS Bernhard Brandl (NOVA, Universiteit Leiden) licht toe: “METIS wordt een fantastisch instrument om planeten en hun geboorteplaatsen rond andere sterren te ontdekken en te bestuderen. Ik weet zeker dat veel astronomen, zowel in Nederland als daarbuiten, reikhalzend uitkijken naar de eerste waarnemingen met de ELT in Chili in 2029 voor hun wetenschappelijke studies.”
Hart van METIS
NOVA leidt niet alleen het METIS-consortium maar ontwerpt en bouwt zelf ook het uiterst complexe hart van het instrument, de zogenoemde Common Fore Optics. Hierin wordt het infrarode licht eerst gestabiliseerd en gefilterd voordat het naar de gevoelige detectoren gaat. Het bevat ook een correctiesysteem voor de turbulentie in de atmosfeer.
Tekst gaat verder onder de afbeeldingen
De verschillende onderdelen van het meetinstrument METIS op de Extremely Large Telescope. Credit: METIS-consortium
ELT
Nederland is een van de oprichters van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO), die namens 16 lidstaten grote, optische- infrarood en sub-millimeter-observatoria bouwt en beheert in het noorden van Chili. De jongste loot aan deze stam is de Extremely Large Telescope (ELT). Deze reuzentelescoop heeft een gesegmenteerde primaire spiegel met 798 onderdelen. De ondersteuningsstructuur is ontworpen en geleverd door de Nederlandse bedrijven TNO en VDL. De structuur zorgt ervoor dat de spiegel onder alle omstandigheden zijn juiste vorm behoudt.
De ELT wordt naar verwachting in 2029 in gebruik genomen. Het METIS-instrument is een van de eerste twee instrumenten op de telescoop. “Dankzij sterke samenwerking is Europa wereldleider in de geavanceerde technologie voor sterrenkundig onderzoek”, besluit de directeur van NOVA, Michiel Rodenhuis. “Wij mogen als Nederland heel trots zijn dat we hier zo’n grote rol in spelen.”
Meer over METIS
Meer over de ELT
METIS-pagina astronomie.nl
Het METIS-blog van vakblad De Ingenieur
Foto hieronder: De ELT in aanbouw op de 3046 meter hoge berg Cerro Armazones in de Chileense Atacama-woestijn. Credit Fred Kamphues