Astronomen hebben, met behulp van de Hubble-ruimtetelescoop, het ultradiffuse sterrenstelsel F81D1 waargenomen. De nieuwe waarnemingen geven meer inzicht in de stervormingsgeschiedenis van dit stelsel, dat een satelliet is van het bekende sterrenstelsel M81 (arXiv, 17 juli).
Ultradiffuse sterrenstelsels zijn stelsels met een extreem lage dichtheid. Uit waarnemingen blijkt dat de grootste ruwweg zo groot zijn als ons Melkwegstelsel, maar honderd keer zo weinig sterren hebben. Het is nog steeds een raadsel waarom deze zwakke maar grote sterrenstelsels niet uit elkaar worden gerukt door de getijdenkrachten binnen de clusters waar ze deel van uitmaken.
Een groep astronomen onder leiding van Adam Smercina van het Space Telescope Science Institute in Baltimore, Maryland (VS), heeft nu de Hubble-ruimtetelescoop gebruikt om F81D1 te onderzoeken – een in 1998 ontdekt ultradiffuus sterrenstelsel dat een satelliet is van de M81-groep van sterrenstelsels. Dankzij de waarnemingen konden de astronomen drie verschillende perioden van stervorming in F8D1 identificeren. De eerste begon meer dan zes miljard jaar geleden, toen ongeveer tachtig procent van de sterren van het stelsel werd gevormd.
Deze geboortegolf werd ongeveer twee miljard jaar geleden gevolgd door een periode van extreem hevige stervorming waarbij ongeveer elf procent van de sterren in het centrale deel van het stelsel werd gevormd en ongeveer negenendertig procent van de sterren daarbuiten. Ongeveer vijfhonderd miljoen jaar geleden vond nog een kortere geboortegolf van sterren plaats, waarbij de opeenhoping van sterren in de kern van F81D1 ontstond, evenals een klein percentage van de sterren in het sterrenstelsel. Ook geven de waarnemingen aan dat aan deze stervormingsactiviteit minder dan twee miljard jaar geleden een einde is gekomen.
De onderzoekers benadrukken dat de significante stervorming laat in de geschiedenis van F8D1, in combinatie met diens ogenschijnlijk heel normale populatie van bolvormige sterrenhopen, de mogelijkheid uitsluiten dat F8D1 een ‘mislukt’ sterrenstelsel is, zoals eerdere scenario’s voor het ontstaan van F8D1 aangaven. Daarbij moet wel worden aangetekend dat ultradiffuse sterrenstelsels als dit grote onderlinge verschillen vertonen. (EE)
Hubble observations shed more light on the star formation history of a nearby ultra-diffuse galaxy (Phys.org)