Astronomen hebben een enorme ‘groeispurt’ geconstateerd bij een solitaire planeet, ook wel zwerfplaneet genoemd. In tegenstelling tot de planeten in ons zonnestelsel draaien zwerfplaneten niet om sterren, maar zwerven ze vrij rond. De nieuwe waarnemingen, uitgevoerd met de Very Large Telescope van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, laten zien dat deze zwerfplaneet gas en stof uit zijn omgeving opslokt in een tempo van zes miljard ton per seconde. Dit is de sterkste groei die ooit bij een zwerfplaneet, of welke planeet dan ook, is gemeten. De ontdekking biedt waardevolle inzichten over hoe deze objecten ontstaan en groeien.
Het nu onderzochte object, dat vijf tot tien keer zoveel massa heeft als de planeet Jupiter, staat op een afstand van ongeveer 620 lichtjaar in het sterrenbeeld Kameleon. De zwerfplaneet, die Cha 1107-7626 heet, is nog volop in ontwikkeling en wordt gevoed door een omringende schijf van gas en stof. Dit materiaal valt in porties op de eenzame planeet, middels een proces dat accretie wordt genoemd.
Een team onder leiding van Almendros-Abad van de sterrenwacht van Palermo (Italië) heeft ontdekt dat de snelheid waarmee de jonge planeet groeit niet constant is. In augustus 2025 groeide de planeet ongeveer acht keer zo snel als enkele maanden daarvoor: met een snelheid van zes miljard ton per seconde! ‘Dit is de sterkste groei die ooit is waargenomen bij een object van planetaire massa’, zegt Almendros-Abad. De ontdekking, die is geaccepteerd voor publicatie in The Astrophysical Journal Letters, werd gedaan met de X-shooter-spectrograaf op de VLT van ESO, in de Atacama-woestijn in Chili. Daarnaast maakte het team gebruik van gegevens van de internationale Webb-ruimtetelescoop en van archiefgegevens van de SINFONI-spectrograaf op de VLT.
Zwerfplaneten zijn lastig te detecteren, omdat ze erg lichtzwak zijn, maar de toekomstige Extremely Large Telescope (ELT) van ESO zou daar verandering in kunnen brengen. Dankzij de geavanceerde instrumenten en de enorme hoofdspiegel zullen astronomen meer van deze eenzame planeten kunnen ontdekken en bestuderen, waardoor ze beter kunnen begrijpen in hoeverre ze op sterren lijken. (EE)
Volledig persbericht