Astronomen hebben een zeldzame vorm van methanol – een soort alcohol – ontdekt in de planeetvormende schijf rond een zonachtige ster. De ontdekking geeft inzicht in het soort ingrediënten dat nodig was voor het ontstaan van het leven op aarde en in het mogelijke ontstaan van leven buiten ons zonnestelsel (The Astrophysical Journal, 5 juni).
Eerder hadden astronomen al bewijs gevonden voor complexere moleculen in de planeetvormende schijven rond andere sterren, maar bij de nieuwe ontdekking zijn voor het eerst zeldzame isotopen van methanol gedetecteerd. Isotopen zijn verschillende versies van een chemisch element of verbinding die hetzelfde aantal protonen bevatten, maar een verschillend aantal neutronen.
De ontdekking is gedaan door een team onder leiding van Alice Booth van het Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian (CfA), waarbij ook Milou Temmink van de Sterrewacht Leiden betrokken was.
Booth en haar collega’s ontdekten de isotopen van methanol rond HD 100453, een ster met ongeveer anderhalf keer zoveel massa als de zon op ongeveer 330 lichtjaar van de aarde. Daarbij maakten zij gebruik van gegevens die zijn verkregen met de internationale Atacama Large Millimeter-submillimeter Array (ALMA) in het noorden van Chili.
Astronomen beschouwen de planeetvormende schijven rond andere sterren als verre laboratoria, omdat ze inzicht geven in de complexe organische moleculen die aanwezig zijn op plekken waar zich planeten en kometen aan het vormen zijn.
De verhouding tussen methanol en andere eenvoudige organische moleculen in HD 100453 is ongeveer gelijk aan die in de kometen van ons zonnestelsel. Dat versterkt het vermoeden dat het onderzoek van sterren als deze meer inzicht kan geven in de geschiedenis van onze eigen planeet. Meer specifiek suggereert het onderzoek dat het ijs in planeetvormende schijven, dat fungeert als materiaal dat uiteindelijk tot kometen samenklontert, rijk is aan complexe organische moleculen.
‘Dit onderzoek ondersteunt het idee dat kometen miljarden jaren geleden een grote rol kunnen hebben gespeeld bij het leveren van belangrijk organisch materiaal aan de aarde,’ zegt Temmink. ‘Ze kunnen de reden zijn waarom leven, inclusief wijzelf, hier kon ontstaan.’
De hoge concentraties methanol in de schijf zijn waarschijnlijk afkomstig van de binnenste rand van een stofring op ongeveer twee miljard kilometer van HD 100453, wat overeenkomt met zestien keer de afstand tussen de zon en de aarde. (EE)
Key Building Block for Life Discovered in Planet-Forming Disk