Een internationaal team heeft een van de helderste, niet-repeterende snelle radioflitsen (FRB’s) die ooit is waargenomen, gelokaliseerd in een nabijgelegen sterrenstelsel. De onderzoekers (van onder meer McGill in Canada, ASTRON en de Universiteit van Amsterdam) hebben met deze ontdekking nieuw inzicht opgedaan in de herkomst van de snelle radioflitsen, die een van de grootste mysteries binnen de astrofysica vormen. (The Astrophysical Journal Letters, 21 augustus).
FRB’s zijn krachtige flitsen van radiogolven uit de ruimte die een duizendste van een seconde duren. Onderzoekers vermoeden dat ze het gevolg zijn van extreme kosmische gebeurtenissen, maar tot nu toe zijn ze er niet in geslaagd om de exacte oorsprong ervan te achterhalen. FRB’s laten zich moeilijk bestuderen, omdat ze in een oogwenk verdwijnen. Maar de Canadese CHIME/FRB-radiotelescoop kan deze zeldzame astrofysische gebeurtenissen detecteren en nu ook de oorsprong ervan vaststellen.
De bijzonder heldere FRB 20250316A (die ook wel RBFLOAT – Radio Brightest FLash Of All Time – wordt genoemd), werd in maart gedetecteerd door CHIME. ‘Dit resultaat markeert een keerpunt: in plaats van alleen deze mysterieuze flitsen te detecteren, kunnen we nu precies zien waar ze vandaan komen. We kunnen nu gaan ontdekken of ze worden veroorzaakt door stervende sterren, exotische magnetische objecten of iets waar we nog niet aan hebben gedacht’, zegt Amanda Cook, postdoc-onderzoeker aan McGill en leider van een van de twee begeleidende studies.
Om de oorsprong van FRB 20250316A te onderzoeken, maakten de onderzoekers gebruik van de onlangs voltooide ‘outtrigger’-telescopen van CHIME, die zich uitstrekken over Noord-Amerika – van British Columbia tot Californië. Deze telescopen hebben een zeer hoge ruimtelijke resolutie, waardoor ze de uitbarsting konden traceren naar een gebied van slechts 45 lichtjaar breed – kleiner dan een gemiddelde sterrenhoop – in de buitenwijken van een sterrenstelsel op ongeveer 130 miljoen lichtjaar afstand.
‘Om deze precisie te bereiken is het noodzakelijk om het signaal van radiotelescopen te combineren die duizenden kilometers uit elkaar staan. Hiervoor moeten we tot op een miljardste seconde nauwkeurig meten wanneer de FRB’s aankomen’, zegt Nina Gusinskaia, een Bell Burnell fellow bij ASTRON. ‘Doordat we dit voor elkaar hebben gekregen konden we de uitbarsting koppelen aan een zwak infraroodsignaal dat was opgevangen door de Webb-ruimtetelescoop'.
Hoewel Chime de positie van de bron van FRB 20250316A gedurende ruim zes jaar honderden uren heeft waargenomen, hebben zich daar verder geen radioflitsen voorgedaan. Deze uitkomst druist in tegen de heersende opvatting dat alle FRB's uiteindelijk repeteren. (EE)
Volledig persbericht