Een internationaal onderzoeksteam heeft voor het eerst het moment vastgesteld waarop zich planeten begonnen te vormen rond een andere ster dan onze zon. Met behulp van de ALMA-radiotelescoop en de Webb-ruimtetelescoop, hebben ze het ontstaan van de eerste stukjes planeet-vormend materiaal waargenomen – hete mineralen die net beginnen te stollen. Het is voor het eerst dat een planetenstelsel in zo’n vroeg ontwikkelingsstadium is ontdekt. Zo krijgen we een kijkje in het verleden van ons eigen zonnestelsel (ESO/Nature, 16 juli).
‘Voor het eerst hebben we het vroegste moment geïdentificeerd waarop de planeetvorming rond een andere ster dan onze zon is begonnen’, zegt Melissa McClure, hoogleraar aan de Universiteit Leiden en hoofdauteur van het nieuwe onderzoek. Co-auteur Merel van ’t Hoff, hoogleraar aan de Purdue-universiteit in de Verenigde Staten, omschrijft het resultaat als ‘een babyfoto van ons zonnestelsel.'
Het pasgeboren planetenstelsel vormt zich rond HOPS-315, een ‘babyster’ die zo’n 1300 lichtjaar van ons is verwijderd en sterke overeenkomsten vertoont met onze zon in haar jonge jaren. Rond zulke babysterren zijn vaak schijven van gas en stof te zien die ‘protoplanetaire schijven’ worden genoemd. Dit zijn de geboorteplaatsen van nieuwe planeten.
In ons eigen zonnestelsel is het allereerste vaste materiaal dat zich in de buurt van de huidige locatie ten opzichte van de zon heeft gevormd aangetroffen in stokoude meteorieten. Om te bepalen wanneer de klok is gaan lopen voor de vorming van ons zonnestelsel, hebben wetenschappers deze oergesteenten gedateerd. Meteorieten zitten vol met kristalachtige mineralen die siliciummonoxide bevatten, en kunnen al bij de extreem hoge temperaturen in jonge planetaire schijven condenseren. Na verloop van tijd binden deze gecondenseerde vaste stoffen zich aan elkaar en leggen ze de kiem voor de vorming van planeten. De eerste planetesimalen in het zonnestelsel, die uitgroeiden tot planeten zoals de aarde of de kern van Jupiter, werden vlak na de condensatie van deze kristallijne mineralen gevormd. (EE)
Voor het eerst zijn astronomen getuige van de geboorte van een nieuw zonnestelsel