A spectroscopic study of the high-redshift Universe - Promotie Wouter Karman (RuG)

Op 21 oktober promoveerde Wouter Karman aan de Rijksuniversiteit Groningen op onderzoek naar stervorming in het jonge heelal. De eerste sterrenstelsels zijn waarschijnlijk ongeveer 200 miljoen jaar na de oerknal gevormd, oftewel 13,6 miljard jaar geleden. In jonge en sterrenstelsels van lage massa vormen zich relatief snel sterren, terwijl in oudere en meer massieve stelsels op een gegeven moment de stervorming stopt. Dit verschil laat zien dat sterrenstelsels met de tijd evolueren en dat we sterrenstelsels op hoge roodverschuiving, oftewel vroeg in het universum, moeten bestuderen om de evolutie te begrijpen.

Wouter Karman gebruikte spectroscopie om de eigenschappen van sterrenstelsels te bestuderen in de periode dat het universum een tot twee miljard jaar oud was. Door gedetailleerd naar hun spectra te kijken heeft Karman gevonden dat uitgaande gasstromen, die volgens de huidige kennis stervorming doen stoppen, aanwezig zijn in de meeste sterrenstelsels en sterker zijn in de massievere stervormende stelsels.

Hoewel dit onderzoek gebruik maakte van de sterkste telescopen op aarde en in de ruimte, moest Karman zwaartekrachtslenzen gebruiken om nog zwakkere objecten te bestuderen. Hierdoor heeft hij enkele van de zwakste sterrenstelsels ontdekt die in deze periode na de oerknal waargenomen zijn. Deze stelsels vormden sterren op een hoge snelheid en hebben eigenschappen die overeenkomen met voorspellingen wanneer ze verantwoordelijk zouden zijn voor een van de belangrijkste open staande vragen in de sterrenkunde: wat ioniseerde het universum opnieuw in het "Epoch of Reionization"?

Wouter Karman verrichtte zijn promotieonderzoek bij de afdeling Sterrenkunde van het Kapteyn Instituut. Hij werkt nu als Financial Risk Manager bij Delta Lloyd.

Promotie: Wouter Karman
Datum: 21 oktober 2016
Promotors: prof. dr. K.I. (Karina) Caputi en prof. dr. S.C. (Scott) Trager
Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/e3d492d7-0058-44ad-b9e1-af10803922b2