Op 30 november ontvangt Sebastiaan Haffert (Universiteit Leiden) de Afstudeerprijs voor Sterrenkunde bij de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen in Haarlem. Deze prijs, gefinancierd vanuit het De Zeeuw-Van Dishoeck Fonds, heeft als doel om jong talent in de astronomie te stimuleren. Sebastiaan Haffert ontvangt deze prijs van 3000 euro voor de ontwikkeling van een nieuwe sensor waarmee het mogelijk wordt om sterren en vooral ook planeten buiten ons eigen zonnestelsel beter te kunnen bekijken. Wereldwijd is hij de eerste die nieuwe technieken heeft toegepast in een golffrontsensor voor telescopen.
Het bekijken van exoplaneten (planeten die draaien om een andere ster dan de zon) wordt belemmerd door de flikkering in de atmosfeer. Dit vervaagt het beeld van exoplaneten en vermindert de resolutie van telescopen. Om dit probleem op te lossen worden sinds de jaren negentig van de twintigste eeuw in telescopen sensoren en vervormbare spiegels gebruikt. De sensor meet de verstoringen in het beeld en de spiegel heft de verstoring op basis van die meting op.
Inmiddels zijn er bij de Universiteit Leiden allerlei technieken ontwikkeld om de polarisatie (trillingsrichting) van licht beter te meten en te manipuleren. Sebastiaan kwam tijdens het waarnemen van sterren op het lumineuze idee om deze nieuwe manipulatietechnieken toe te passen in een nieuw soort sensor voor telescopen. Na een literatuurstudie onderzocht hij in een computersimulatie of hij met nieuwe technieken de sterke eigenschappen van twee soorten bestaande sensoren kon combineren in één sensor. Het ene type sensor meet vooral grote verstoringen, terwijl de andere sensor goed is in het meten van details. Toen zijn sensorconcept in de simulatie goed werkte, bouwde Sebastiaan in het optisch laboratorium van de Sterrewacht van Leiden een prototype.
Deze testversie bleek al zo goed te werken, dat de sensor van Sebastiaan nu wordt geoptimaliseerd en daarna wordt gebruikt in een telescoop. Sebastiaan hoopt zijn uitvinding te testen op de William Herschel Telescope op het Canarische eiland La Palma. ‘Deze sensor combineert het beste van twee werelden en geeft ons zo een beter zicht op de dynamische atmosfeer. Dat maakt het mogelijk om vanaf de aarde planeten beter te bestuderen en te ontdekken welke planeten het interessants zijn. Uiteindelijk zijn we als sterrenkundigen op zoek naar een planeet waar leven mogelijk is.’
Sebastiaan over zijn afstudeerprijs. ‘In de sterrenkunde worden veel prijzen gewonnen voor het vinden van een bijzondere planeet of een bepaald type sterrenstelsel. Ik win nu een prijs voor het verbeteren van een instrument. Dat gebeurt niet vaak.’ Op dit moment doet Sebastiaan Haffert promotieonderzoek in Leiden onder supervisie van professor Christoph Keller en professor Ignas Snellen. Daarin richt hij zich op een instrument dat ook metingen kan verrichten. In dit instrument krijgt de vernieuwende sensor ook een plaats.
De De Zeeuw-Van Dishoeck Afstudeerprijs wordt op 30 november uitgereikt door Ewine van Dishoeck, hoogleraar moleculaire astrofysica Universiteit Leiden. De jurering werd verzorgd door de KHMW, die jaarlijks tal van wetenschappelijke prijzen toekent.