Nederlandse onderzoekers offeren telescooptijd voor blik op eerste interstellaire komeet

Een team van Poolse en Nederlandse onderzoekers publiceert vandaag, maandag 14 oktober, de eerste details over een komeet die van buiten ons zonnestelsel lijkt te komen. Deze komeet, 2I/Borisov is de eerste interstellaire komeet en, na 1I/'Oumuamua, het tweede object van buiten ons zonnestelsel. De Nederlandse onderzoekers waren op La Palma bezig met metingen aan mogelijke veroorzakers van zwaartekrachtgolven, toen Poolse sterrenkundigen vroegen of ze hun telescooptijd wilden opofferen voor een blik richting de exotische indringer.

Drie opnames na elkaar van de interstellaire komeet 2I/Borisov. (c) Inés Pastor Marazuela
Drie opnames na elkaar van de interstellaire komeet 2I/Borisov. (c) Inés Pastor Marazuela

Volgens de eerste analyses lijkt de interstellaire komeet veel op kometen uit ons zonnestelsel. Hij is ongeveer een kilometer groot. Dat is vergelijkbaar met normale kometen. Verder heeft hij een korte staart. Dat is ook niet heel vreemd. De staart is iets roder is dan die van de meeste kometen, maar valt nog binnen de norm. Alleen de baan wijkt af. Normale kometen bewegen in langgerekte banen om onze zon. De interstellaire komeet zal niet in ons zonnestelsel blijven.

Toevallig betrokken
De sterrenkundigen Inés Pastor Marazuela (Universiteit van Amsterdam en ASTRON) en Giacomo Cannizzaro (SRON en Radboud Universiteit) raakten toevallig bij het onderzoek naar de interstellaire komeet betrokken. Ze zochten op La Palma met de William Herschel Telescoop naar sterren die zwaartekrachtgolven en snelle uitbarstingen van radiostraling veroorzaken. Tijdens hun tweede waarneemnacht, rond 3.00 uur in de ochtend van 10 september, kregen ze een telefoontje van Michał Drahus, een Poolse onderzoeker die de interstellaire komeet vanuit Hawaï bestudeerde. Hij vroeg of ze hun telescoop op 2I/Borisov konden richten.

Pastor Marazuela: "Omdat er geen zwaartekrachtgolven waren gemeld, besloten we naar de interstellaire komeet te kijken. Het telefoontje had geen dag later moeten komen, want de volgende dag waren er twee meldingen van zwaartekrachtgolven en moesten we daar achteraan."

Ontdekt door kometenjager
Rond 8 december zal 2I/Borisov het vlak van de planeten doorsnijden en raast hij, ter hoogte van de baan van Mars via de 'onderkant' ons zonnestelsel uit. De komende maanden wordt de interstellaire komeet door diverse telescopen gevolgd. De Nederlandse onderzoekers zullen daar niet bij betrokken zijn. Zij gaan verder met hun onderzoek naar pulsars, neutronensterren en zwarte gaten.

2I/Borisov werd op 30 augustus 2019 ontdekt door de Oekraïense amateurastronoom en kometenjager Gennady Borisov. De 'i' in de naam staat voor 'interstellair'. De '2' is voor het tweede object. 2I/Borisov is de eerste interstellaire komeet ooit ontdekt. 1I/'Oumuamua' in 2017 was de eerste interstellaire planetoïde.

Wetenschappelijk artikel
Initial characterization of interstellar comet 2I/Borisov. Door: Piotr Guzik (Jagiellonian University, Kraków, Polen), Michał Drahus (Jagiellonian University), Krzysztof Rusek (AGH University of Science and Technology, Kraków, Poland), Wacław Waniak (Jagiellonian University), Giacomo Cannizzaro (SRON, Netherlands Institute for Space Research en Radboud Universiteit) & Inés Pastor-Marazuela (Universiteit van Amsterdam en ASTRON, Netherlands Institute for Radio Astronomy). In: Nature Astronomy, 14 oktober 2019. (gratis preprint)