Nederlands contract voor ondersteuningsconstructie hoofdspiegel E-ELT

Artist's impression van de E-ELT (c) ESO/L. Calçada
Artist's impression van de E-ELT (c) ESO/L. Calçada

Een Nederlands consortium bestaande uit TNO, VDL-ETG en NOVA heeft een contract binnengehaald voor de ontwikkeling van de ondersteuningsstructuur van de hoofdspiegel van de European Extremely Large Telescope (E-ELT) in Noord-Chili. De bouw van de E-ELT kreeg deze week definitief groen licht.

De Nederlandse mirror support structure houdt de hoofdspiegel in de gewenste vorm. Dat moet heel precies: binnen enkele nanometers nauwkeurig over de volle lengte van 39 meter diameter. Elk van de 798 E-ELT-spiegels is anderhalve meter groot en wordt op 27 punten vastgehouden. De constructie bepaalt in belangrijke mate de kwaliteit van de werking van de E-ELT gedurende de geplande 30-jarige periode voor astronomisch gebruik. Het Nederlandse consortium heeft van ESO de opdracht gekregen de definitieve prototypes te ontwerpen, een klein aantal te bouwen, en daarmee aan te tonen dat het aan de eisen voldoet. Nederland is niet alleen toonaangevend in de wereld van de astronomie maar behoort ook tot de absolute wereldtop als het gaat om precisie-constructies en -instrumentatie.

Het consortium bestaat uit VDL, TNO, en NOVA. TNO gebruikt haar decennialange ervaring op het gebied van optische instrumentatie en precisiemechanica voor ruimtevaart, astronomie en halfgeleiderindustrie voor het ontwerpen en testen van structuren die op nanometerschaal (miljoenste millimeter) gepositioneerd moeten worden. VDL-ETG, eveneens met veel ervaring in het halfgeleider, analytical, en science & technology-segment, heeft met name de expertise om precisie-mechatronische systeemontwerpen te optimaliseren ten behoeve van kostenbeheersing, betrouwbaarheid, en serviceability. Dit alles om het uiteindelijke ontwerp op economisch verantwoorde wijze in massaproductie te vervaardigen. NOVA, op haar beurt, heeft specialistische kennis van het gebruik van grote telescopen en de optimalisatie van de wisselwerking tussen de telescoop en de wetenschappelijke instrumentatie achter de telescoop, die door onder andere NOVA wordt ontwikkeld. Het consortium verzekert ESO dus van een optimale synergie tussen bovengenoemde belangrijke disciplines.

ESO’s belangrijkste bestuursorgaan, de Raad, heeft deze week definitief groen licht gegeven voor de bouw, in twee fasen, van de E-ELT. Voor de eerste fase – de constructie van een volledig werkende telescoop en een reeks krachtige instrumenten die over tien jaar hun eerste licht moeten opvangen – is een bedrag van ongeveer een miljard euro beschikbaar gesteld.
 
De E-ELT gaat wetenschappelijke ontdekkingen op het gebied van exoplaneten, de stellaire samenstelling van nabije sterrenstelsels en het diepe heelal mogelijk maken. Het grootste ESO-contract ooit, voor de koepel en de hoofdstructuur van de telescoop, zal in de loop van volgend jaar worden uitgezet. De E-ELT wordt een optische/infraroodtelescoop met een opening van 39 meter die op de Cerro Armazones in de Chileense Atacama-woestijn komt te staan, op twintig kilometer van ESO’s Very Large Telescope op Cerro Paranal. Het wordt het grootste ‘oog op de hemel’ ter wereld.
 
Meer over de E-ELT