Naakte neutronenster veroorzaakt schokgolf

De Very Large Telescope (VLT) in Chili heeft een uniek fenomeen betrapt: een oude, eenzame neutronenster die zich door de ruimte tussen de sterren ploegt. De neutronenster zelf (catalogusnaam RX J1856.5-3754), die een doorsnede heeft van slechts 20 kilometer, bevindt zich in het witte puntje in de top van de paarse 'V'. De 'V' is de schokgolf die ontstaat doordat de gloeiend hete neutronenster zich met 100 kilometer per seconde beweegt door een ijle wolk van waterstofgas.



Het gas wordt daardoor geioniseerd en gaat licht uitzenden. Een neutronenster is wat overblijft van een zware ster na een supernova-explosie. De ster stoot dan z'n buitenste lagen af, die een spectaculaire nevel vormen, zoals de Krab-nevel. De kern van de ster stort onder z'n eigen zwaartekracht ineen tot een bol van maar 20 kilometer doorsnee, die echter net zo zwaar is als de zon.


Jonge neutronensterren - te herkennen aan de snel pulserende radiostraling die ze uitzenden - worden dus altijd aangetroffen in een supernova-restant. Na tienduizenden jaren is het gasvormige supernova-restant opgelost in de ruimte en zendt de neutronenster weinig of geen radiostraling meer uit, zodat niets nog aan de supernova herinnert. Men neemt aan dat er honderden miljoenen van zulke onzichtbare, dode neutronensterren door onze Melkweg dwalen. RX J1856.5-3754 biedt astronomen eindelijk de mogelijkheid om een 'naakte' neutronenster te bestuderen, die niet zit 'ingepakt' in de hete, turbulente gassen van de recent ontplofte ster.



De VLT-opnames vonden plaats in het kader van onderzoek door de Utrechtse astronoom dr. Marten van Kerkwijk.