Eva Laplace wint communicatieprijs voor software die levensloop van ster toont

Promovenda Eva Laplace (Universiteit van Amsterdam) ontvangt de ET Outreach Award van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Ze krijgt de communicatieprijs voor haar project waarmee ze op een intuïtieve manier het leven van een ster in beeld wil brengen. Tot nu toe gebruiken alle lesmethodes daarvoor moeilijk te bevatten diagrammen, zoals het meer dan honderd jaar oude Hertzsprung-Russell-diagram.

Vier screenshots van de prijswinnende software van Eva Laplace die het leven van een ster verbeelden. (c) Eva Laplace
Vier screenshots van de prijswinnende software van Eva Laplace die het leven van een ster verbeelden. (c) Eva Laplace

De in Frankrijk geboren Eva Laplace maakte het programma omdat ze diverse soorten diagrammen, waaronder die van Hertzsprung-Russell verouderd, complex en moeilijk aan studenten uit te leggen vond. Ze wil haar software inzetten voor scholieren en mede-sterrenkundigen en hoopt dat haar software inzichtelijker en toegankelijker maakt wat er in sterren gebeurt.

Lees verder onder het demonstratiefilmpje van het leven van een ster. (c) Eva Laplace


TULIPS
Met het gereedschap van Laplace kunnen sterrenkundigen en leken niet alleen de grootte en de kleur van de ster bekijken. Ook andere eigenschappen zoals de veranderende samenstelling van een ster en de processen die plaatsvinden in de ster worden zichtbaar. Daarnaast zijn sterren gemakkelijk met elkaar te vergelijken.

Laplace gaf haar software de naam TULIPS: Tool for Understanding the Lives, Interiors and Physics of Stars. De software van Laplace laat de evolutie van een ster zien in korte filmpjes. De video's tonen niet alleen de evolutie en verschillende verbrandingsstadia van sterren, maar laten ook zien hoe die sterren er voor ons, vanaf de aarde uitzien. In de linkeronderhoek van het scherm zijn de oude, bekende diagrammen, zoals die van Hertzsprung-Russell zichtbaar.

Eva Laplace vult aan: "TULIPS geeft ook inzicht in Kippenhahn-diagrammen die de structuur en evolutie van sterren laten zien en in diagrammen die meer over de samenstelling van een ster zeggen."

Lees verder na het demonstratiefilmpje van het binnenste van een ster. (c) Eva Laplace


Beschikbaar in 2021
Laplace gebruikte de programmeertaal Python en baseerde haar programma op modellen en simulaties van het MESA-simulatieplatform. Laplace wil haar tool de komende tijd uitbreiden zodat deze ook overweg kan met haar eigen specialisatie: de levensloop van dubbelsteren. Verder wil ze een webapplicatie maken en voorbeeldanimaties met veelvoorkomende stertypes produceren. Die applicatie en de filmpjes kunnen gebruikt worden door middelbare scholen en universiteiten. De programma's komen in de eerste helft van 2021 voor iedereen gratis beschikbaar.

Over de ET Outreach Award
De ET Outreach Award is een prijs van 5000 euro voor jonge sterrenkundigen met een goed idee voor communicatie met een groot publiek. De prijs bestaat sinds 2020, valt onder auspiciën van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen (KHMW) en is beschikbaar gemaakt uit het De Zeeuw-Van Dishoeck Fonds. Dat fonds is opgericht door Ewine van Dishoeck en Tim de Zeeuw, een echtpaar sterrenkundehoogleraren aan de Universiteit Leiden. Eva Laplace is de eerste winnaar van de jaarlijkse award. Ze ontvangt haar prijs (3500 euro als bijdrage aan projectkosten plus 1500 euro vrij te besteden) op 30 november 2020 en heeft een jaar de tijd om haar project uit te voeren.


Het leven van een ster (screenshots). Vier screenshots van de prijswinnende software van Eva Laplace die het leven van een ster verbeelden. De linkeronderhoek van elk scherm toont de positie van de ster in het bekende Hertzsprung-Russelldiagram. Middenin het scherm is de ster als gekleurde cirkel te zien. Al naar gelang de tijd verstrijkt, wordt de ster groter (net als in het echt) en verandert deze van blauw (heet) naar rood (koud). (c) Eva Laplace

Meer afbeeldingen: screenshot 1 (life 1) | screenshot 2 (life 2) | screenshot 3  (life 3) | screenshot 4 (life 4) | animated gif 1 (life of a star) | animated gif 2 (interior of a star) | TULIPS-logo 1 (cropped) | TULIPS-logo 2 (dark) | TULIPS-logo 3 (transparent) | TULIPS-logo 4 (white)