Babyplaneten worden razendsnel geboren

Nieuw onderzoek onder leiding van de Leidse promovendus Lukasz Tychoniec wijst uit dat planeten rond jonge sterren – op kosmische schaal –  in een oogwenk van minder dan een half miljoen jaar worden geboren. Op basis van gegevens van het ALMA-observatorium in Noord-Chili en de VLA in New Mexico, VS, komen de sterrenkundigen tot de conclusie dat zeer jonge stofschijven al voldoende materiaal bevatten om planeetstelsels te bouwen. 

Artistieke impressie van een stofrijke schijf rond een jonge ster zoals die er kan hebben uitgezien toen hij grote hoeveelheden mm-straling uitzond. Credit: Gemini Observatory/AURA artwork by Lynette Cook
Artistieke impressie van een stofrijke schijf rond een jonge ster zoals die er kan hebben uitgezien toen hij grote hoeveelheden mm-straling uitzond. Credit: Gemini Observatory/AURA artwork by Lynette Cook

Tot nu toe keken astronomen vooral naar protoplanetaire schijven rond jonge sterren van 1 tot 3 miljoen jaar oud, en in die vrij volwassen schijven troffen ze steeds een hoeveelheid stof aan waaruit niet eens enkele gasplaneet zoals Jupiter te maken is. 

Lukasz Tychoniec van de Sterrewacht Leiden besloot daarom proto-sterren te onderzoeken in de relatief nabijgelegen moleculaire gaswolk in het sterrenbeeld Perseus. De protoplanetaire schijven die de astronomen onderzochten zijn slechts tussen de 100.000 en 500.000 jaar oud, maar zijn mogelijk al planeten aan het vormen.

Uit metingen aan het licht dat het stof in de schijven uitzendt, blijkt er meer dan genoeg materiaal te zijn om planeten te bouwen. Ze vergeleken de massa van de schijven met de massa van meer dan 2000 bekende exoplaneetsystemen. Tychoniec: “In alle gevallen vonden we dat de hoeveelheid stof voldoende is om de bekende populatie exoplaneten te vormen. De schijven in de Perseus-wolk hebben geen moeite om exoplaneten te maken zoals we die zien in onze Melkweg.”

Coauteur Alex Cridland (postdoc aan de Sterrewacht Leiden) voegt daaraan toe: “Decennialang hebben we gekeken naar te ‘oude’ protoplanetaire schijven. Nu blijkt het proces van planeetvorming al veel eerder te beginnen.” 

Het resultaat, dat is geaccepteerd voor publicatie in Astronomy & Astrophysics, zal bijdragen aan het ontwikkelen van nieuwe modellen voor planeetvorming, waarmee astronomen een beter begrip krijgen van de manier waarop en het tempo waarin  exoplaneten – en ook ons eigen zonnestelsel – zijn gevormd.

Wetenschappelijk artikel
Publicatie in Science