Een internationaal team van astronomen heeft, met behulp van de Webb-ruimtetelescoop, de vroegste supernova tot nu toe ontdekt, uit de tijd dat het heelal nog maar 730 miljoen jaar oud was. Daarmee heeft Webb zijn eigen record gebroken. De vorige supernova die de hitlijsten aanvoerde, kwam uit de tijd dat het heelal 1,8 miljard jaar oud was. De onderzoeksresultaten zijn vandaag gepubliceerd in twee artikelen in het vakblad Astronomy & Astrophysics. Andrew Levan (Radboud Universiteit) is eerste auteur van een van de artikelen.
Gammaflits GRB250314A werd gedetecteerd op 14 maart 2025 door de Space-based multi-band astronomical Variable Objects Monitor, een Frans-Chinese ruimtetelescoop die in 2024 werd gelanceerd. Binnen 24 uur werden NASA’s ruimtetelescoop Swift, de Nordic Optical Telescope op de Canarische Eilanden en de Very Large Telescope van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht in Chili ingezet om de locatie van de bron vast te stellen. Daarmee kon Webb beginnen aan de waarnemingen van deze extreem heldere flits, die is veroorzaakt door de fatale explosie van een zware ster.
Andrew Levan, is onder de indruk van de capaciteiten van Webb: ‘Met Webb hebben we direct kunnen aantonen dat dit licht afkomstig is van een supernova – een instortende zware ster. Deze waarneming laat ook zien dat we deze ruimtetelescoop kunnen gebruiken om individuele sterren te vinden uit de tijd dat het heelal nog maar vijf procent van zijn huidige leeftijd had, oftewel ongeveer 0,7 miljard jaar oud was.’
Deze zeer vroege supernova lijkt veel op bekende nabijere supernova’s, maar meer data zijn nodig om de (kleine) verschillen bloot te leggen. De wetenschappers hopen daarnaast meer te weten te komen over de eerste miljard jaar na de oerknal, een periode waarover nog steeds weinig bekend is.
Webb kon ook het licht waarnemen van het verre moederstelsel van de supernova. Doordat het licht van dat sterrenstelsel is samengesmolten tot een paar pixels, ziet het eruit als een rode vlek. Het team heeft nu goedkeuring gekregen om met Webb meer nagloeiers van dit soort gammaflitsen waar te nemen. (EE)
Astronomen vinden de vroegste supernova ooit